VWO 4

Supertex

1. PRIMAIRE GEGEVENS

Titel – Supertex

boekstip - zwart
Auteur - Leon de Winter

uitgeverij - De Bezige Bij

Plaats - Amsterdam

Eerste druk - September 1991

Genre -Psychologische roman

‘Supertex’ is de naam van de grote winkelketen die de hoofdpersoon heeft overgenomen van zijn vader. De winkelketen levert goedkope confectiekleding en heeft vestigingen over de hele wereld.

2. INHOUD

Het verhaal speelt zich af in Amsterdam. De hoofdpersoon, Max Breslauer, is een van de topmensen in de textiel en confectie business en erg rijk. Hij werkte op een advocatenkantoor en ontmoette daar de liefde van zijn leven. Toen de relatie stuk liep wilde hij niet meer aan haar herinnerd worden en hij verruilde het advocaten kantoor voor een aantrekkelijk aanbod van zijn vader. Omdat hij in die tijd met zichzelf overhoop lag ging hij naar een psychiater toe, mevrouw Janssen. Hij had een groot aantal goedkope textiel ketens, Supertex genaamd. Max werd daar vicepresident en kreeg een goed salaris. Zijn vader was een erg overheersende man en hij had een zeer wisselende band met hem. Als hij op 59 jarige leeftijd sterft voelt hij dit als een bevrijding. Na de dood van zijn vader wordt Max eigenaar van
Supertex en hij wordt de nieuwe vriend van zijn vaders geheime maîtresse Hij voelt zich dan zo goed dat hij met de sessies bij mevrouw Janssen stopt. Ongeveer een jaar later rijdt hij bijna een chassidisch gezin aan en gaat twijfelen of het leven dat hij nu leeft, `een Jood in een Porsche`, wel goed is. Hij is helemaal van streek en gaat terug naar mevr. Janssen en verteld zijn hele levensverhaal heel gedetailleerd en met veel emotie. Uit deze ene zaterdag bestaat het hele boek. Mevrouw Janssen hoort zijn verhaal geduldig aan en komt uiteindelijk tot de conclusie dat Max haar niet nodig heeft.

3. DE VERDIEPING

3.1 Compositie en tijdsverloop

De tijd waarin het verhaal zich afspeelt is duidelijk niet zo lang geleden. Dit is te lezen in details als 'Mercedes' en 'Porsche', en om preciezer te zijn de negentiger jaren. Zelfs een datum is gegeven een zaterdag in oktober 1990.

In het verhaal zitten veel terugblikken. Het verhaal wordt wel op één dag verteld bij de psychiater mevrouw Jansen, maar het gaat over een heel lange periode. Het gaat over de geschiedenis van zijn vader tot en met hoe Max nu zelf leeft. Er gebeurt veel in die periode. Het verhaal wordt verteld in verschillende stukken. Het ene moment is Max weer even met de psychiater aan het praten en dan blikken we weer terug, omdat Max iets over zijn verleden vertelt. Over sommige stukken, zoals de tijd van zijn vader, wordt heel uitgebreid verteld. Er zitten veel stukken in die vragen oproepen, de open plekken. Je wilt bijvoorbeeld graag weten waarom die broer in Casablanca zit. Maar als Max het wil vertellen dan zegt die psychiater dat ze nog even naar de tijd terug wil voordat Max bij zijn vader ging werken, de tijd dat Max bij haar kwam. Ook dat Max een uurtje mocht pauzeren is een open plek, want dan wil je juist weten hoe de geschiedenis verder gaat en dan gaat Max even naar huis, even een uurtje pauzeren.

3.2 Ruimte

Het verhaal speelt zich af in de behandelruimte van psychiater dr. Jansen. Daar vertelt Max Breslauer zijn levensverhaal. Zijn levensverhaal beslaat alle plekken en plaatsen die ik al eerder in de samenvatting heb gegeven. Het verhaal speelt zich dus allemaal af in één ruimte maar hij vertelt over allemaal andere plekken zoals Casablanca, zijn appartement, het huis van zijn vader enzovoorts.

Max is opgegroeid met het idee dat hij zijn emoties niet mag uiten. Hierdoor praat hij nooit over zijn gevoel en is dit de eerste keer dat hij praat over zijn jeugd en zijn trauma's. Deze plek is gekozen omdat een spreekkamer van een psycholoog duidelijk maakt dat iemand problemen heeft en het daar met iemand over wil hebben.

3.3 De wijze van vertellen

De roman bevat twee niveaus. Op het 'hoogste' niveau is de ik-verteller in gesprek met zijn psychiater. Deze dialoog wordt vervolgens een aantal keren afgebroken om plaats te maken voor een tweede laag: de terugblik van de ik-figuur, bijvoorbeeld naar de geschiedenis van zijn vader. Ook die terugblikkende momenten zijn in de ik-vorm geschreven. Het psychisch perspectief ligt dus bij de ik-figuur. Je leest dan ook nooit de gedachten van andere personages over de ik-persoon. Andersom krijgen we informatie over de andere personen uitsluitend via de gedachten van de ik-persoon, Max Breslauer.

3.4 Thema

Het thema van dit boek is materialisme en dan voor de tegenstelling tussen materialisme en idealisme. Max Breslauer heeft het na zesendertig jaar helemaal gemaakt en heeft materieel niets meer te wensen. Zijn luxe leventje botst echter steeds meer met het vleugje idealisme dat in hem is blijven steken.
Drie gebeurtenissen leiden er echter toe dat hij de zin van het materiële gaat relativeren en hij steeds meer gaat beseffen dat het veel belangrijker is om je geestelijk in orde te voelen.

3.5 Personages

- Max Breslauer is de hoofdpersoon in het verhaal. We zien alles door zijn ogen. Hij is 36 jaar en getrouwd met Maria. Hij woont in Amsterdam in een penthouse. Zijn vader heet Simon en zijn broer Benjamin (Boy). Hij is dik, joods en rijdt in een Porsche. Hij wil niet streng joods zijn. Max is een zakenman.
- Simon Breslauer, hij is de vader van Max en Benjamin. Hij is geboren in het Poolse Lemberg en is 59 als hij dood gaat. Hij is een zakenman. Hij is niet streng joods, maar kent wel alle spreekwoorden die hij weer aan zijn zoon Max heeft verteld. Hij is onbetrouwbaar, omdat hij vreemdgaat.
- Boy Breslauer, hij is de domste uit zijn familie. Hij is 2 jaar jonger dan Max. Hij heeft een tijdje iets met Lea gehad maar is nu met Sulamit getrouwd. Hij is verlegen, want hij zegt niet zoveel. In het begin van het verhaal laat hij over zich heen lopen, maar dat verandert in de loop van het verhaal als hij zelf de beslissing neemt om in Casablanca te blijven.

3.5 Titel, ondertitel en motto

Het boek heeft geen ondertitel.

Het boek heeft een motto. Het motto gaat als volgt:

A SJO IN GAN-EYDN IZ OJK GUT

één uur in het paradijs is ook de moeite waard

(jiddisch spreekwoord)

Dit motto verwijst naar de vader van Max. Simon (de vader) groeide op, zoals eerder vermeld, in Polen tijdens de tweede wereldoorlog. In de oorlog had hij ontzettend veel spreekwoorden geleerd. Hij heeft deze spreekwoorden allemaal aan zijn zonen doorgeven. De spreekwoorden waren vaak vrij negatief en hadden te maken met hoe zwaar het was in de oorlog. Simon deelde zijn spreekwoorden altijd wanneer zijn zonen niet luisterden om te laten zien dat hij het veel zwaarder had dan dat zijn zonen het nu hebben. Dit was een van de redenen waarom Max zijn vader zo haatte.