1. PRIMAIRE GEGEVENS

Titel – Villa des Roses

boekstip - zwart
Auteur - Willem Elsschot 

uitgeverij - Querido

Plaats - Amsterdam 

Eerste druk - 1913

Genre -Psychologische roman

Villa des Roses is de naam van het pension van meneer en mevrouw Brulot in Parijs.

 

2. INHOUD

Villa des Roses is een pension in een Parijse wijk waar het echtpaar Brulot verschillende gasten ontvangt. Mevrouw Brulot is degene die alle zaken op orde heeft en op meerdere manieren probeert wat extra's te verdienen. Zo verkoopt ze eieren op de markt, van de kippen die ze in de tuin houdt. Ook verdient ze wat bij als inspectrice bij het Parijse armenbestuur. Het salaris wat ze hiervoor ontvangt en hoe ze aan de juiste diploma's wordt als dubieus bestempeld; het schijnt dat dit te danken is aan de directeur van haar afdeling. Meneer Brulot is een gepensioneerde notaris in een dorpje geweest. Het stel had een zoontje, alleen overleed hij op 6-jarige leeftijd. In plaats van de zoon, nam madame Brulot een aapje 'Chico', een ouistiti die ook wel 'mon fils' genoemd werd. Deze aap kreeg vrijwel dezelfde rechten als elke andere bezoeker, het mocht bijvoorbeeld aan tafel eten. Elke gast die hier een probleem van maakte werd de deur gewezen. 

Dan worden alle andere gasten geïntroduceerd. Eerst de gasten die meer dan het normale, dagelijkse tarief (5 frank) betalen. Madame Brulot bepaalt namelijk het tarief per persoon, afhankelijk van totaal irrelevante criteria, zoals lichaamsomvang, afkomst, leeftijd, etc. De meest betalende gast is madame Gendron (18 frank per dag), een stokoude dame die al ruim 10 jaar in het pension verblijft. Ze is zeer rijk en heeft een zoon die arts is in Duinkerken, die zo nu en dan probeert te onderhandelen over de prijs van het verblijf. Mevrouw Dumoulin, rond de 50 jaar oud, betaalde 8 frank per dag. Een weduwe van een diplomaat uit Thereran, die haar veelal bedrogen heeft. Toen hij overleed, keerde ze terug naar Parijs. Meneer Asgaard is een Noorse advocaat die naar Parijs is gekomen om Frans te leren, wat hem beetje bij beetje lukt. Hij is niet erg zeker van zijn zaak en hij wordt vaak in de maling genomen door meneer Colbert, een man die met grote regelmaat komt eten in het pension. 

Meneer Martin is zakenman uit Nantes, die na een periode in Villa des Roses verbleven te hebben, plotseling vertrekt maar ook weer terugkeert met een Poolse vrouw Marie en haar moeder. Hij betaalt de eerste 3 maanden vooruit, 14 frank voor het gezelschap, maar komt vervolgens geen enkele rekening na. Ze slapen met z'n 3en op 1 kamer, wat merkwaardig bevonden wordt. Mevrouw de Kerros verblijft ook in het pension en neemt elke dag pillen, al weet niemand waarvoor. Ze wordt langzaam kaal en ziet er steeds slechter uit.  Meneer Knidelius heeft voor een groot deel van zijn leven op Java gewoond en is onderweg naar zijn vaderland. Hij woont echter al 3 maanden op Villa des Roses en heeft geen intenties het laatste deel van zijn reis af te maken. Meneer Grünewald is een Duitser, hij maakt elke dag gebruik van de mogelijkheid om onbeperkt wijn te drinken bij het buffet. Hij is jong en knap. Daarnaast wonen er nog 3 Hongaarse meisjes, die er erotische werkzaamheden op na houden. Het wordt niet letterlijk gezegd en niemand lijkt er ook een probleem van te maken. Meneer Brizard en meneer Colbert komen dagelijks eten in het pension. De dienstmeisjes Aline en Louise mogen ook een kamer betrekken in het pension, maar zijn vrij om te bepalen of ze daar gebruik van maken. 

Het verhaal begint bij de komst van Louise, een jonge weduwe met een 6-jarig zoontje dat bij een oom elders in Frankrijk woont. Elke man in het pension probeert haar voor zich te winnen, maar alleen Grünewald slaagt erin. Een liefde tussen hen bloeit op nadat meneer Brizard zelfmoord pleegt in de tuin van Villa des Roses. Omdat mevrouw Brulot niet zo snel weet wat ze met het lichaam aan moet, zetten ze het op de kamer bij mevrouw Grendon, zij zal het niet zo snel door hebben. Het werkt inderdaad en ze ziet niet in dat hij dood is, al ontdoet ze hem wel van kostbare sieraden. Louise en Grünewald houden om de beurt de wacht voor de kamer en besluiten elkaar vaker te zien daarna. Louise wordt smoorverliefd op hem, maar Grünewald weet dat hij zich niet voor altijd aan haar zal binden. Louise is onzeker en vraagt een waarzegger om hulp aan de hand van papieren met inktvlekken. Ze krijgt een niet positief antwoord terug en wil vervolgens duidelijkheid van Grünewald over de inhoud van hun relatie. Op dat moment zegt hij daadwerkelijk om haar te geven.

In de zogenaamde feestzaal, de ruimte waar gegeten wordt en madame Brulot haar 'diploma's' heeft hangen, wordt een bijeenkomst gehouden om de naamdag (Katholieke traditie) van madame Dumoulin te vieren. Bij dit feestje wordt mevrouw Gendron erop betrapt dat ze sinaasappels mee probeert te smokkelen in haar tas. Ze wordt hiervoor openlijk voor vernederd. Ze zint op wraak en smijt uiteindelijk Chico in de open haard, waar de aap levend verbrandt. Martin is vertrokken naar Amerika en heeft Marie en haar moeder achtergelaten in het pension met een hoge rekening. Door de wanbetalingen moeten Marie en haar moeder per direct Villa des Roses verlaten. Madame Brulot heeft echter medelijden met ze en wil de goede naam van haar pension behouden, ze laat ze blijven totdat nieuwe gasten de kamer nemen. 

Louise blijkt zwanger te zijn van Grünewald, ze wil abortus plegen zodat ze samen nog een toekomst hebben. Na een mislukte poging probeert ze het nog een keer via een apothekerskuur. Grünewald heeft haar toch verlaten en vertelt haar dat hij naar Duitsland vertrekt. Hij gaat in werkelijkheid mee met mevrouw Wimhurst naar een ander pension.  

Het boek eindigt met de dood van de eigenaar van het pand. Villa des Roses moet gesloopt worden om plaats te maken voor gemeentelijke plannen en iedereen dient uit het gebouw te vertrekken. Louise probeert tevergeefs contact te houden met Grünewald, maar ze krijgt op geen enkele brief antwoord. Ze vertrekt naar haar geboortedorp. 

 

3. DE VERDIEPING

3.1       Compositie en tijdsverloop

Het boek is opgedeeld in 21 hoofdstukken. De eerste 4 zijn ter introductie van de personages; eerst het echtpaar Brulot, gevolgd door de andere bewoners/bezoekers van Villa des Roses. Vervolgens gaat het verhaal vooral in op het kamermeisje Louise, vanaf het moment dat ze in het pension komt werken, tot aan het verlaten van Parijs voor haar geboortedorp. Villa des Roses is dus typisch 'ab ovo' te noemen, eerst wordt het verhaal ingeleid en de personages voorgesteld. Daarna gaat het werkelijke verhaal pas van start. 

In het complete boek is er sprake van een alwetende verteller. Zeker in het begin is het een zeer afstandelijk en observerend vertelling. Daarna wordt er soms wat meer ingegaan op de gebeurtenissen, maar de verteller blijft overal buiten staan. Bovendien wordt het verhaal volledig achteraf verteld, alle gebeurtenissen spelen zich in de verleden tijd af. Doordat het vanuit een perspectief verteld wordt, is het niet duidelijk of de verteller altijd een goed beeld van de situatie neerzet. Je komt namelijk pas later achter de werkelijke intenties van Grünewald, als hij de brief van Louise krijgt. Eerst krijg je het idee dat ze er allebei hetzelfde in staan, maar dat is voornamelijk vanuit Louise's visie op hun relatie.

Tijd: Er worden geen jaartallen genoemd, maar je kan uit het boek opmaken dat het verhaal in dezelfde tijd heeft gespeeld, als de tijd toen het boek geschreven werd. Dat valt onder anderen op te maken uit Breslau, dat nog tot het Duitse Rijk behoorde.

Het verhaal duurt in totaal twee jaar. De roman is geschreven in de verleden tijd.

 

3.2       Ruimte

Plaats: Het verhaal speelt zich af in Parijs. Het pension bevindt zich in de Rue d'Armaille'. Het is overigens niet erg te merken aan de sfeer of aan verwijzingen naar beroemde gebouwen, dat het in Parijs afspeelt. Wel is duidelijk dat het in Frankrijk is, want er komen zelfs enekele franse zinnetjes voor (blz.95): "Ayez pipi, ayez pipitie' d'elle"

Grunewald vertrekt op een gegeven moment naar Breslau.

 

3.3       De wijze van vertellen

In het verhaal geeft de alwetende verteller soms commentaar op de personages. Bijvoorbeeld het verontschuldigende commentaar bij de geschreven laatste brief van Grunewald aan Louise op een zwak moment: "Hij was ook nog zo jong"

Ook geeft de alwetende verteller soms voorspellingen. Bijvoorbeeld de voorspelling dat de verhouding van Louise met Grunewald slecht zou aflopen: "En wie hen samen lopen zag, op stap als twee soldaten, begreep dat die twee voorbestemd waren om elkander de vreselijkste dingen op de hals te halen."k

 

3.4       Thema

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding
Wat voornamelijk centraal staat in het boek is de relatie tussen Louise en Grünewald. Hij is vooral problematisch als het om het volhouden van een relatie en bij een beetje problemen gaat hij er snel vandoor. Daarnaast hebben monsieur en madame Brulot ook een problematische relatie. Er zit ruim 20 jaar verschil tussen de twee, wat ervoor zorgt dat meneer Brulot in een andere levensfase zit dan mevrouw Brulot. Ze lijken niet veel gemeen te hebben en hij bemoeit zich dan ook nauwelijks met het leven van zijn vrouw en het pension.

 

3.5      Personages

Mevrouw Brulot is de echte baas van het pension. Ze woonde in een dorp samen met haar echtgenoot die notaris was. Ze schonk hem een zoon die helaas op zesjarige leeftijd stierf. Het stel verhuisde daarna naar Parijs, en mevrouw nam een aap (Chico) om de plaats van haar zoon in te nemen.

Meneer Brulot houdt zich niet bezig met het pension. Toen zijn zesjarig zoontje stierf, besliste hij zijn notariaat van de hand te doen en naar Parijs te verhuizen. Maar zijn opvolger had hem niet volledig betaald en sindsdien voert hij processen om alsnog zijn geld te krijgen.

Aline is een dienstmeisje. Ze kan goed overweg met mevrouw Brulot.

Louise is ook een dienstmeisje. Ze is sinds vier jaar weduwe en heeft een zoon die bij een oom in Rambouillet woont.

Mevrouw Gendron is de "financiële steunpilaar" van het pension. Ze betaalt 18 frank per dag omdat ze heel oud en dementerend is, terwijl het minimum 5 frank per dag is. Haar zoon, die arts is, heeft haar in het pension geplaatst omdat hij het niet te druk met haar wil hebben. Mevrouw Gendron heeft de gewoonte kleine artikelen van de andere gasten te ontvreemden. Iedereen weet dat zij dat doet en de dienstmeisjes maken van tijd tot tijd haar koffer open om de betreffende zaken zonder ophef aan de eigenaren te retourneren.

Mevrouw Dumoulin was de vrouw van een Franse diplomaat in Teheran. Ze heeft daar ook gewoond, maar haar echtgenoot heeft haar al snel bedrogen. Ze is ook oud en betaalt ook boven het minimum.

Meneer Aasgaard is een Noor die naar Parijs gekomen is om Frans te leren.

Meneer Grünewald is een Duitser uit Breslau. Hij drinkt veel wijn.

Mevrouw de Kerros komt uit Bretagne. Niemand in het pension houdt van haar en ze gedraagt zich vreemd; ze slikt pillen tijdens het middageten en blijkt niet goed in haar vel te zitten.

Meneer Knidelius is een Nederlander die 35 jaar op Java heeft doorgebracht.

Meneer Brizard komt elke dag in het pension eten, maar slaapt daar niet. Hij is bijna altijd triestig en depressief.

Meneer Martin heeft eerder enige tijd met zijn echtgenote in het pension doorgebracht en keert er later terug in gezelschap van zijn Poolse vriendin en haar moeder. De drie maken gezamenlijk gebruik van een kamer.

Meneer Colbert, eveneens een etensgast, maakt veel grappen en leert ook Frans aan Aasgaard.

Verder zijn er nog drie Hongaarse meisjes, die zich kennelijk bezighouden met wulpse aangelegenheden, waar overigens niemand aanstoot aan of notitie van schijnt te nemen. Een ervan vindt op den duur een 'oom' bij wie zij intrekt en de andere twee zullen waarschijnlijk spoedig volgen.

 

3.5      Titel, ondertitel en motto

Het boek heeft geen ondertitel of motto.

 

4. KEUZEOPDRACHT

Dit is mijn gekozen keuzeopdracht: schrijf een alternatief einde

 

in plaats van dat Louise terug naar het dorp gaat waar ze is opgegroeid, bezoekt Louise een nieuw pension om de eerste avond te slapen sinds het einde van Villa des Roses. Ze kiest een pension niet te ver weg van Villa des Roses. Het pension is iets duurder maar ze heeft geen keuze en gaat meteen naar haar kamer. Na een uur of twee krijgt Louise dorst en gaat naar de gezamenlijke ruimte om een fles wijn naar haar kamer te halen. De wijn is opgedronken door een of andere charmante man, en Louise moet daarom de kelder in om een nieuwe fles te halen. In de kelder hoort Louise vreemde geluiden maar is bekaf van de uitputtende dag en loopt door. Wanneer ze het licht aan het einde van de gang ziet branden, zet ze een laatste paar stappen en ziet het dan. Richard staat daar met zijn broek half naar beneden tegen een jongere en knappere vrouw aan.